معرفت نفس، پس از معرفت خدای تعالی، از لذیذترین و عزیزترین معارف الهی به شمار میرود و آن، مفتاح خزائن ملکوت و مرقات معرفت رب است. به نظر سیدعلی طوبجی سیوطی، حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» از ابوبکر رازی است. ابن تیمیه، معتقد است که این حدیث، مجهول است و استاد حسنزاده آملی، با عنوان «وهم و رجم» همه این سخنان را رد میکند و پاسخ منکران را میدهد.
گفته میشود که معرفت نفس، مبتنی بر اصولی است و عیون مسائل نفس، اصول آن است و در هر عینی، از اصول تعیین و برهانی برگرفته از سخنان پیامبر(ص) و مستفاض از اصول و جوامع روایی اهل بیت علیهمالسّلام است، استفاده شده است.