کلسیم، فسفر، پتاسیم و منیزیم عناصر غذایی برای مقاومت گیاهان در برابر سرما/ استفاده از آبیاری بارانی راهی برای کاهش خسارت یخبندان

به گزارش بلاغ، پاییز هزار رنگ که رسید، با آمدنش بسیاری از مشکلات را با ایجاد سرمای نا به‌هنگام خود برای باغداران و مردم به ارمغان آورد.

با توجه به هشدارهای هواشناسی، اما کشاورزان توجه زیادی به آن نکردند و همین امر موجب خسارت‌های بسیاری شد.

البته ناگفته نماند که برای جلوگیری از خسارت برای میوه‌های پاییزه قبل از رسیدن فصل سرما باید اقدامات اجرایی و آموزش‌های کاربردی به کشاورزان داده شود.

طی چندین مرحله این سرماهای نا به‌هنگام تکرار می‌شود، اما دستگاه‌های اجرایی همانند جهاد کشاورزی در ارائه خدمات اجرایی همچنان لنگ می‌زند و هر بار مشکلات اقتصادی فراوانی برای مردم ایجاد می‌شود.

تولید مرکبات در جهان امروز از اهمیت به‌سزائی برخوردار است و یکی از منابع بسیار مهم تولید ثروت، مبادلات تجاری و اشتغال به‌کار ساکنین حدود ۱۲۵ کشور مرکبات خیز جهان شده است.

یکی از عوامل مهم محدود کننده کشت مرکبات در شمال ایران سرمازدگی است. اصولا از نظر اقلیمی کشت مرکبات در شمال ایران توصیه نشده است ولی به علت صرفه اقتصادی که این محصول داشته است، سطح بزرگی از اراضی مازندران به کشت مرکبات اخنصاص دارد.

سرما یکی از عوامل طبیعی است که هر چند سال یک بار سلامتی درختان مرکبات را در شمال ایران تهدید می‌کند.

در سال ۱۳۴۲ در اثر سرما قسمت اعظم باغ مرکبات در سواحل دریای خزر از بین رفت و خسارت جبران ناپذیری بر باغداران وارد شد.

مرکباتی که به سرما مقاوم هستند به ترتیب شامل پونسیروس، انواع فورچونلای، نارنگی، پرتقال، دارابی، گریپ فروت، سلطان مرکبات، تو سرخ، لیموترش ایتالیا، لیمو مازندران، لیموترش آب و بالنگ است.

عواملی همچون سن و سلامت گیاه، ارتفاع باغ از سطح دریا، وجود رس شدید یا آبدار بودن خاک می‌تواند بر شدت آسیب های وارده بر اثر سرمازدگی تأثیر داشته باشد.

انجماد زمانی اتفاق می‌افتد که دما به زیر صفر درجه برسد و اگردرختان به مدت چندین ساعت درمعرض دمای ۳- درجه سانتی‌گراد قرار گیرند صدمه دیده و درصورتی که درجه حرارت به ۸- تا ۹- درجه سانتی‌گراد برسد شاخه‌ها خشک شده و در ۱۰- درجه سانتی‌گراد و کمتر از آن ممکن است تمامی درخت از بین برود.

در سرمای ۸ تا ۱۲ درجه زیر صفر، شیره نباتی و آب داخل سلول یخ می‌زند و بلورهای یخ باعث ازدیاد حجم سلول و بافت‌ها می‌شود و در اثر ازدیاد حجم، سلول پاره شده و پوست تنه ترک خورده و خشک می‌شود.

گیاه زمانی دچار آسیب می‌شود که هوا گرم شود چراکه با ذوب شدن یخ با توجه به اینکه سلول‌ها برای تنظیم فشار باید آب جذب کنند و این جذب آب باعث بالا رفتن فشار اسمزی می‌شود، این فشار به غشاء سیتوپلاسمی آسیب رسانده و لذا سلول بر اثر پارگی غشاء از بین می‌رود.

محمدعلی بهمن‌یار عضو هیئت علمی علوم خاک دانشکده کشاورزی ساری و رئیس دانشکده کشاورزی استان مازندران، در گفت‌وگو با خبرنگار ما، درباره راه‌های مقابله با سرما در مرکبات از طریق تغذیه گیاهی، اظهار کرد: وجود گرمای کره زمین برای محصولات باغی در این سال‌ها محیط مساعد را به وجود آورده و حال سرمای ناگهانی نوعی شوک به آن وارد می‌کند.

وی افزود: هرچه گیاه شاداب‌تر باشد آسیب‌پذیری آن در برابر برف و سرما افزایش می‌یابد، چراکه گیاه شاداب دارای آب فراوان است که دیواره‌های سلولی آن را به هم متصل می‌کند و داخل سول هر چه آب بیشتر باشد نقطه انجماد آن به صفر نزدیک تر می‌شود.

رئیس دانشکده کشاورزی استان مازندران تصریح کرد: اگر در آب املاح وجود داشته باشد میزان انجماد کاهش می‌یابد و به کمتر از صفر می‌رسد و میزان یخ‌زدگی کاهش پیدا می‌کند، مثلا برای اینکه یخ ذوب شود در جاده نمک‌پاشی می‌کنند تا ضریب نقطه انجماد به کمتر از صفر برسد تا دیرتر یخ بزند.

بهمن‌یار یادآور شد: اگر در درون سلول‌های گیاه غلظت املاح افزایش یابد میزان انجماد منفی‌تر و میزان یخ‌زدگی کمتر می‌شود.

وی درباره عناصری که در کاهش انجماد نقش دارند، افزود: مصرف زیاد نیترون تأثیر عکس بر روی انجماد دارد یعنی موجب جذب آب زیاد و بزرگ‌تر شدن سلول‌ها و افزایش انجماد سلول‌های گیاهی می‌شود و اما فسفر در افزایش و پتاسیم با افزایش غلظت سلول می‌تواند نقش مؤثر در کاهش انجماد ایفا کند، بنابراین برای رشد گیاهان تعادل عناصر غذایی بیش از خود عنصر مؤثر است.

این مسئول، با اشاره به اینکه پتاسیم علاوه بر تأثیر بر انجماد در باز و بسته شدن روزنه و عملکرد آن بسیار مفید است، گفت: گیاهانی که نیتروژن بستری