کودتای 28 مرداد نخستین دخالت سیاسی ـنظامی سازمان سیای آمریکا در مسائل ایران است و این مهمان ناخوانده از آن تاریخ به بعد دخالتش را در ایران آغاز و در حال حاضر نیز به طور غیرمستقیم با وضع قوانین و تحریم برای ایران دخالت خود را تداوم می‌بخشد.
بلاغ گزارش می‌دهد
کودتای 28 مرداد نخستین دخالت سیاسی آمریکا در ایران/ کودتایی نمایشی برای تحمیل قرارداد نفتی
تاریخ انتشارشنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۶ - ۱۲:۰۷
کد مطلب : ۳۰۸۴۲۳
۰
به گزارش بلاغ، کودتای ۲۸ مرداد، کودتایی است که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا اس‌آی‌اس و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا سیا و با همراهی ارتش شاهنشاهی ایران، بر ضد دولت محمد مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید و در آمریکا از آن به نام عملیات آژاکس نیز یاد می‌شود.
کودتای ۲۸ مرداد از بحث برانگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف دربارهٔ آن وجود دارد.
طرفداران محمدرضا پهلوی، نخست‌وزیر وقت را به نقض قانون اساسی مشروطه متهم و از برکناری او توسط شاه دفاع می‌کنند و آن وقایع را «قیام و رستاخیز ملی» می‌نامند.
دولت مصدق که با پافشاری برای در دست گرفتن کنترل کامل منابع نفتی کشور دشمنی دولت‌های غربی را به جان خریده بود، سرانجام در ۱۹ اوت سال ۱۹۵۳ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی توسط سرلشکر فضل‌الله زاهدی که از حمایت ایالات متحده برخوردار بود، سرنگون شد.
کودتا علیه دولت مصدق پس از آن امکان‌پذیر شد که ابتدا دولت آمریکا طی عملیاتی موسوم به «عملیات آژاکس» ایران را در آشوب و هرج و مرجی فرو برد که راه را برای سقوط مصدق هموار کرد.
در آن زمان دولت آیزنهاور در آمریکا نگران آن بود که این طرح به بیراهه کشیده شود و نیروهای حزب توده با بهره جستن از ناامنی قدرت را در دست بگیرند.
مهدی آباد تحلیلگر سیاسی با نگاهی نو به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در گفت‌وگو با بلاغ، اظهار کرد: با ورق زدن به تاریخ به روزی با عنوان کودتای ۲۸ مرداد برمی‌خوردم که در این روز تلاش شد تا مصدق را برکنار کنند و شاه را برگردانند.
وی با اشاره به اینکه با توجه به مقالات فرزند آیت‌الله کاشانی نقش مصدق و قراردادهایی که بعدها به ضرر ایران بود را نیز نباید نادیده گرفت، افزود: مصدق به غرب اعتماد کرد و این کشورهای غربی همچون آمریکا موجب شدند تا مصدق برکنار و علیه ایران کودتا شود و خود عزل شده و تیمسار زاهدی نخست وزیر شود.
آباد تصریح کرد: پیش از کودتای ۲۸ مرداد مصدق مجلس را منحل کرد و به تمامی نمایندگان دستور داد که بروند و انصراف بدهند و این اتفاق نیز افتاد و به آسانی مجلس نیز از هم پاشیده شد و این اقدام مصدق راهی را برای شاه ایجاد کرد تا او را برکنار کند.
این تحلیلگر سیاسی یادآور شد: مصدق خود می‌دانست که اگر مجلس را منحل کند عزل و نصب نخست وزیر بر عهده شاه خواهد افتاد و شاهی که با وی دشمن بود حکم عزل وی را نیز صادر می‌کرد.
کودتای 28 مرداد نخستین دخالت سیاسی آمریکا در ایران
وی کودتای ۲۸ مرداد را نخستین دخالت سیاسی آمریکا در مسائل سیاسی ایران دانست و عنوان کرد: این مهمان ناخوانده از آن تاریخ به بعد دخالتش را در ایران آغاز کرد و در حال حاضر نیز به طور غیرمستقیم با وضع قوانین و تحریم برای ایران دخالت خود را نشان می‌دهد.
آباد گفت: کودتای ۲۸ مرداد را می‌توان به عنوان پروش ارازل و اوباش و لات‌ها در نظام کشور داری ایران دانست زیرا از یک طرف شعبان بی‌مخ و طیب حاج‌رضایی اقدام به قشون‌کشی در تهران کردند و موجب شدند که مصدق به هر طریقی که شده برکنار و از نخست وزیری عزل شود و به این دو فرد لقب تاج بخش می‌دهند. طیب حاج‌رضایی نقش شاه را بر روی بدن خود خالکوبی کرد اما سه سال بعد به دستور شاه تیرباران شد، زیرا همراه با شاه نماند و شعبان بی‌مخ در دامن سلطنت باقی ماند و به عنوان فرد بدکار مورد لعن عوام مردم قرار می‌گرفت.
وی خاطرنشان کرد: بر طبق نظر فرزند آیت‌الله کاشانی، تمامی این اغتشاشات و غائله‌ها در 28 مرداد نمایشی بود که مصدق در آن نقش داشت تا ایران را به جایی برساند که قراردادهای نفتی را بر ایران تحمیل کنند.
این تحلیلگر سیاسی تصریح کرد: با توجه به اینکه در دوره مصدق مشکلات مالی ایجاد شده بود به همین دلیل مصدق به دنبال مستعمره کردن ایران بود به طوری که حتی نمایندگان پس از مصدق نیز به وی گوشزد کردند که شما دست‌پرورده انگلیس هستی و انگلیس شما را برای این روز آماده کرد که ایران را به ورطه نابودی بکشانید.
وی گفت: قائله ۲۸ مرداد یک فیلمنامه از پیش نوشته شده بود تا ایران را عملاً مستعمره مالی انگلیس در آن تاریخ کند و مطمئناً نقش منفی انگلیس غیر قابل انکار است.
آباد عنوان کرد: آیت‌الله کاشانی در غائله ۲۸ مرداد در برابر مصدق ایستاد و می‌دانست که وی عامل نفوذی در انقلاب نفتی آن دوران است و نیز سناریوی نوشته شده‌ای که برای ایران به تحریر در آورد.
وی افزود: با توجه به تجربیات تاریخ می‌توان به این نتیجه رسید که اعتماد به آمریکا فایده‌ای برای ایران ندارد.
به گزارش بلاغ، یکی از عوامل مهم مخرب در کودتای 28 مرداد "شبکه بدامن" است. این شبکه از نخستین پروژه‌هایی بود که در چارچوب همکاری اینتلیجنس سرویس و سازمان سیا بر مبنای امکانات غنی بومی سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا و بودجه کلان سیا آغاز شد و مسؤولیت آن به عهده شاپور ریپورتر (فرزند اردشیر ریپورتر - اردشیر جی) که به عنوان رئیس (بعد از جنگ دوم جهانی) شبکه اطلاعاتی بریتانیا در ایران اقامت داشت، قرار گرفت.
در تیم عملیات انتشاراتی و دروغ‌پراکنی انگلیسی‌ها در ایران دکتر زنر و خانم لمبتون قرار داشتند که به ویژه برای همکاری با «شرکت نفت ایران و انگلیس» از سوی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا به ایران اعزام شده بودند و در تیم سیا، ریچارد کاتم مسوول جنگ روانی و جعل مدارک سیاسی در دوران جنبش ملی شدن صنعت نفت بود. عملیات بدامن بر دو محور متمرکز بود: عملیات نفوذی - سیاسی و عملیات تبلیغی – فرهنگی.
دومین پروژه مشترک بدامن عملیات تبلیغی – فرهنگی بود که گروه وسیعی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران و روشنفکران ده‌ها نشریه و روزنامه را در خدمت داشتند. از مهم‌ترین اعضای شبکه مطبوعاتی و روشنفکری بدامن باید به نصرت‌الله معینیان، دکتر مظفر بقائی کرمانی و علی جواهر کلام اشاره کرد.
بخشی از کارکرد شبکه شاپور ریپورتر به جعلیات اختصاص داشت که بر محور بزرگ نمایی خطر کمونیسم استوار بود و بیشتر به منظور تحریک روحانیون ساده‌اندیش و غیرسیاسی و توده مردم علیه وضع موجود و جلب همدردی آنان با محمدرضا شاه به عنوان تضمین کننده کشور در مقابل سلطه کمونیسم به کار می‌رفت. یکی از ماهرانه‌ترین و معروف‌ترین جعلیات شاپور ریپورتر، خاطرات مجعول ابوالقاسم لاهوتی است.
کتاب فوق توسط شاپورجی تقریر و توسط علی جواهرکلام تحریر شد و دو صفحه اول آن به خط عباس شاهنده نوشته شد و توسط چاپخانه فرمانداری تهران به چاپ رسید.
مارک گازیوروسکی در رابطه با شبکه مطبوعاتی «بدامن» که از سوی سازمان سیا در ایران ایجاد شده بود، چنین می‌نویسد: «بدامن، یک برنامه تبلیغاتی و سیاسی بود که از طریق شبکه‌ای به سرپرستی دو تن ایرانی با نام‌های رمز «نرن» و «سیلی» اداره می‌شد و ظاهراً بودجه سالانه‌ای معادل به یک میلیون دلار داشت. در بخش تبلیغات، «بدامن»، مقالات و کاریکاتورهای ضد کمونیستی تهیه و در اختیار جراید ایران می‌گذاشت. هم چنین پخش کتب و نشریاتی در انتقاد از اتحاد جماهیر شوروی و حزب توده ایران و شایعه پراکنی و غیره را انجام می‌داد. بخش عملیات که به اصطلاح «سیاه» نام داشت، در جهت رو گردانی ایرانیان از حزب توده ایران، وسیله گروه‌های مزدور خیابانی، برای درهم ریختن تظاهرات توده‌ای‌ها و کمک‌های مالی به سازمان‌های راست گرای ضد کمونیست، مانند احزاب «سومکا» و «پان ایرانیسم» که پیوسته در خیابان‌های تهران با دستجات توده‌ای زد و خورد می‌کردند، رهبری می‌شد.»
کودتای ۲۸ مرداد از بحث برانگیزترین وقایع تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف دربارهٔ آن وجود دارد.
طرفداران محمدرضا پهلوی، نخست‌وزیر وقت را به نقض قانون اساسی مشروطه متهم و از برکناری او توسط شاه دفاع می‌کنند و آن وقایع را «قیام و رستاخیز ملی» می‌نامند.
دولت مصدق که با پافشاری برای در دست گرفتن کنترل کامل منابع نفتی کشور دشمنی دولت‌های غربی را به جان خریده بود، سرانجام در ۱۹ اوت سال ۱۹۵۳ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی توسط سرلشکر فضل‌الله زاهدی که از حمایت ایالات متحده برخوردار بود، سرنگون شد.
کودتا علیه دولت مصدق پس از آن امکان‌پذیر شد که ابتدا دولت آمریکا طی عملیاتی موسوم به «عملیات آژاکس» ایران را در آشوب و هرج و مرجی فرو برد که راه را برای سقوط مصدق هموار کرد.
در آن زمان دولت آیزنهاور در آمریکا نگران آن بود که این طرح به بیراهه کشیده شود و نیروهای حزب توده با بهره جستن از ناامنی قدرت را در دست بگیرند.
مهدی آباد تحلیلگر سیاسی با نگاهی نو به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در گفت‌وگو با بلاغ، اظهار کرد: با ورق زدن به تاریخ به روزی با عنوان کودتای ۲۸ مرداد برمی‌خوردم که در این روز تلاش شد تا مصدق را برکنار کنند و شاه را برگردانند.
وی با اشاره به اینکه با توجه به مقالات فرزند آیت‌الله کاشانی نقش مصدق و قراردادهایی که بعدها به ضرر ایران بود را نیز نباید نادیده گرفت، افزود: مصدق به غرب اعتماد کرد و این کشورهای غربی همچون آمریکا موجب شدند تا مصدق برکنار و علیه ایران کودتا شود و خود عزل شده و تیمسار زاهدی نخست وزیر شود.
آباد تصریح کرد: پیش از کودتای ۲۸ مرداد مصدق مجلس را منحل کرد و به تمامی نمایندگان دستور داد که بروند و انصراف بدهند و این اتفاق نیز افتاد و به آسانی مجلس نیز از هم پاشیده شد و این اقدام مصدق راهی را برای شاه ایجاد کرد تا او را برکنار کند.
این تحلیلگر سیاسی یادآور شد: مصدق خود می‌دانست که اگر مجلس را منحل کند عزل و نصب نخست وزیر بر عهده شاه خواهد افتاد و شاهی که با وی دشمن بود حکم عزل وی را نیز صادر می‌کرد.
کودتای 28 مرداد نخستین دخالت سیاسی آمریکا در ایران
وی کودتای ۲۸ مرداد را نخستین دخالت سیاسی آمریکا در مسائل سیاسی ایران دانست و عنوان کرد: این مهمان ناخوانده از آن تاریخ به بعد دخالتش را در ایران آغاز کرد و در حال حاضر نیز به طور غیرمستقیم با وضع قوانین و تحریم برای ایران دخالت خود را نشان می‌دهد.
آباد گفت: کودتای ۲۸ مرداد را می‌توان به عنوان پروش ارازل و اوباش و لات‌ها در نظام کشور داری ایران دانست زیرا از یک طرف شعبان بی‌مخ و طیب حاج‌رضایی اقدام به قشون‌کشی در تهران کردند و موجب شدند که مصدق به هر طریقی که شده برکنار و از نخست وزیری عزل شود و به این دو فرد لقب تاج بخش می‌دهند. طیب حاج‌رضایی نقش شاه را بر روی بدن خود خالکوبی کرد اما سه سال بعد به دستور شاه تیرباران شد، زیرا همراه با شاه نماند و شعبان بی‌مخ در دامن سلطنت باقی ماند و به عنوان فرد بدکار مورد لعن عوام مردم قرار می‌گرفت.
وی خاطرنشان کرد: بر طبق نظر فرزند آیت‌الله کاشانی، تمامی این اغتشاشات و غائله‌ها در 28 مرداد نمایشی بود که مصدق در آن نقش داشت تا ایران را به جایی برساند که قراردادهای نفتی را بر ایران تحمیل کنند.
این تحلیلگر سیاسی تصریح کرد: با توجه به اینکه در دوره مصدق مشکلات مالی ایجاد شده بود به همین دلیل مصدق به دنبال مستعمره کردن ایران بود به طوری که حتی نمایندگان پس از مصدق نیز به وی گوشزد کردند که شما دست‌پرورده انگلیس هستی و انگلیس شما را برای این روز آماده کرد که ایران را به ورطه نابودی بکشانید.
وی گفت: قائله ۲۸ مرداد یک فیلمنامه از پیش نوشته شده بود تا ایران را عملاً مستعمره مالی انگلیس در آن تاریخ کند و مطمئناً نقش منفی انگلیس غیر قابل انکار است.
آباد عنوان کرد: آیت‌الله کاشانی در غائله ۲۸ مرداد در برابر مصدق ایستاد و می‌دانست که وی عامل نفوذی در انقلاب نفتی آن دوران است و نیز سناریوی نوشته شده‌ای که برای ایران به تحریر در آورد.
وی افزود: با توجه به تجربیات تاریخ می‌توان به این نتیجه رسید که اعتماد به آمریکا فایده‌ای برای ایران ندارد.
به گزارش بلاغ، یکی از عوامل مهم مخرب در کودتای 28 مرداد "شبکه بدامن" است. این شبکه از نخستین پروژه‌هایی بود که در چارچوب همکاری اینتلیجنس سرویس و سازمان سیا بر مبنای امکانات غنی بومی سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا و بودجه کلان سیا آغاز شد و مسؤولیت آن به عهده شاپور ریپورتر (فرزند اردشیر ریپورتر - اردشیر جی) که به عنوان رئیس (بعد از جنگ دوم جهانی) شبکه اطلاعاتی بریتانیا در ایران اقامت داشت، قرار گرفت.
در تیم عملیات انتشاراتی و دروغ‌پراکنی انگلیسی‌ها در ایران دکتر زنر و خانم لمبتون قرار داشتند که به ویژه برای همکاری با «شرکت نفت ایران و انگلیس» از سوی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا به ایران اعزام شده بودند و در تیم سیا، ریچارد کاتم مسوول جنگ روانی و جعل مدارک سیاسی در دوران جنبش ملی شدن صنعت نفت بود. عملیات بدامن بر دو محور متمرکز بود: عملیات نفوذی - سیاسی و عملیات تبلیغی – فرهنگی.
دومین پروژه مشترک بدامن عملیات تبلیغی – فرهنگی بود که گروه وسیعی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران و روشنفکران ده‌ها نشریه و روزنامه را در خدمت داشتند. از مهم‌ترین اعضای شبکه مطبوعاتی و روشنفکری بدامن باید به نصرت‌الله معینیان، دکتر مظفر بقائی کرمانی و علی جواهر کلام اشاره کرد.
بخشی از کارکرد شبکه شاپور ریپورتر به جعلیات اختصاص داشت که بر محور بزرگ نمایی خطر کمونیسم استوار بود و بیشتر به منظور تحریک روحانیون ساده‌اندیش و غیرسیاسی و توده مردم علیه وضع موجود و جلب همدردی آنان با محمدرضا شاه به عنوان تضمین کننده کشور در مقابل سلطه کمونیسم به کار می‌رفت. یکی از ماهرانه‌ترین و معروف‌ترین جعلیات شاپور ریپورتر، خاطرات مجعول ابوالقاسم لاهوتی است.
کتاب فوق توسط شاپورجی تقریر و توسط علی جواهرکلام تحریر شد و دو صفحه اول آن به خط عباس شاهنده نوشته شد و توسط چاپخانه فرمانداری تهران به چاپ رسید.
مارک گازیوروسکی در رابطه با شبکه مطبوعاتی «بدامن» که از سوی سازمان سیا در ایران ایجاد شده بود، چنین می‌نویسد: «بدامن، یک برنامه تبلیغاتی و سیاسی بود که از طریق شبکه‌ای به سرپرستی دو تن ایرانی با نام‌های رمز «نرن» و «سیلی» اداره می‌شد و ظاهراً بودجه سالانه‌ای معادل به یک میلیون دلار داشت. در بخش تبلیغات، «بدامن»، مقالات و کاریکاتورهای ضد کمونیستی تهیه و در اختیار جراید ایران می‌گذاشت. هم چنین پخش کتب و نشریاتی در انتقاد از اتحاد جماهیر شوروی و حزب توده ایران و شایعه پراکنی و غیره را انجام می‌داد. بخش عملیات که به اصطلاح «سیاه» نام داشت، در جهت رو گردانی ایرانیان از حزب توده ایران، وسیله گروه‌های مزدور خیابانی، برای درهم ریختن تظاهرات توده‌ای‌ها و کمک‌های مالی به سازمان‌های راست گرای ضد کمونیست، مانند احزاب «سومکا» و «پان ایرانیسم» که پیوسته در خیابان‌های تهران با دستجات توده‌ای زد و خورد می‌کردند، رهبری می‌شد.»
پربيننده ترين
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۶:۴۹
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳
يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷
شنبه ۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۴