پیوند با مرجعیت دینی مهم‌ترین نقطه قوت فداییان اسلام

به گزارش بلاغ، فداییان اسلام گروهی بودند که در اردیبهشت 1324 با رد اندیشه‌های کسروی و با رهبری نواب صفوی شروع به فعالیت کردند و برای رسیدن به هدف خود، یعنی برپایی حکومت اسلامی و اجرای احکام اسلام به اقداماتی از جمله ترور کسروی، هژیر، رزم‌آرا و مانند این‌ افراد دست زدند.

بسیاری از این اقدامات با هماهنگی آیت‌الله کاشانی انجام شد تا جایی که خارجیان رهبر آن‌ها را اغلب آیت الله کاشانی می‌دانستند.

فداییان اسلام در رابطه با حکومت اسلامی اصولی را تدوین کردند که در کتاب "راهنمای حقایق" توسط نواب صفوی به عنوان قانون اساسی فداییان اسلام آبان 1328 تألیف و چاپ آن یک سال به طول انجامید.

با پیروزی انقلاب اسلامی رهبران بزرگ انقلاب از جمله آیت‌الله خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی اظهار می داشتند که روحیه و انگیزه انقلابی خود را از فداییان اسلام الهام گرفتند، از این رو می‌توان اظهار کرد که فداییان اسلام نقش پایه‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشتند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فداییان اسلام در قالب سه شاخه به فعالیت خود ادامه دادند از جمله آن: شاخه اول(فداییان بنیانگذاران) به سرپرستی ابوالقاسم رفیعی در چند سال اول انقلاب فعال بود، شاخه دوم(فداییان اسلام) بعد از انقلاب به سرپرستی حجت‌الاسلام خلخالی است و مقر اصلی آن در باشگاه افسران تهران بود که با کناره گیری خلخالی از مسئولیت قضایی منحل شد و در نهایت شاخه سوم(وفاداران شهید نواب صفوی) را تشکیل دادند که بعد از انقلاب به فعالیت سیاسی پرداخته و نشریه "منشور برادری" را، که در دوران نواب صفوی فعالیت داشت، به راه انداخته و منتشر کردند.

فداییان اسلام جنبشی با خواستگاه دینی
تقی لطیفی شیردار استاد تاریخ دانشگاه در مورد فداییان اسلام اظهار کرد: فداییان اسلام یک جنبش دینی بود که در آن روشنفکران دینی با خواستگاه حوزوی و دینی در آن حضور داشتند.  

وی با اشاره به پسوند این نهضت که اسلام را به همراه داشت، افزود: این حزب با اطاعت از مرجعیت زمان در قالب یک اپوزیسیون یعنی یک گروه مخالف دربرابر حکومت پهلوی دوم ایستادند و مبارزاتشان را بعد از مدتی با یارگیری توانستند از حالت مخفی خارج سازند و در قالب جنگ‌های مسلحانه این مبارزات را ادامه دهند و سادات بودن خود رهبر این جریان، یعنی شهید نواب صفوی نیز این استحکام با اسلام را بیشتر کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر ادامه داد: این نهضت از  زمان‌های دور حتی شاید به نوعی فراتر از نهضت انقلاب اسلامی کارشان را آغاز کردند و با دستگیری نواب و یارانش در قالب حزب موتلفه اسلامی کارشان را ادامه دادند.

لطیفی تصریح کرد: موتلفه اسلامی قدیمی‌ترین حزب حال حاضر ایران است، بعد از دستگیری و تیرباران نواب صفوی و یارانش، این نهضت از حالت تقابل مستقیم به صورت رویارویی با حکومت پهلوی دوم خارج شد، اما این بدان معنی نبود که این نهضت کارشان پایان پذیرفته و حتی با دستگیری برخی دیگر از یارانشان به کار خود ادامه دادند.

وی با اشاره به همراهی بازاریان با این نهضت افزود: در ادامه بازار نیز به کمک این نهضت آمد و با حضور شخصیت‌های دینی بازار نقش خاصی پیدا کرد و حتی امروز هم ادامه دهندگان این مسیر بیشتر بازاری هستند.

این استاد تاریخ دانشگاه پیوند مرجعیت دینی با حزب موتلفه را نقطه قوت این حزب نامید و ادامه داد: پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری مرجعیت دینی بود و مرجعیت در آن نقش پررنگ داشت، این نهضت متاثر از تعالیم دینی و خارج از تاثیری‌پذیری از مکاتب التقاطی که مکاتب پر زرق و برق آن روز مثل مکتب ماتریالیستی نتوانست در آن رخنه کند، چون خودشان خواستگاه دینی داشتند بعدها که نهضت امام آغاز می‌‌شود این نهضت هم می‌تواند به عنوان الگو هم به عنوان یک تشکیلات محکم و منسجم در نهضت امام حضور چشم‌گیری داشته باشد و تاثیرپذیری بازار تهران، مشهد و شیراز از این نهضت با همراهی در پیروزی انقلاب اسلامی به نقطه اوج و شکوفایی خود می‌رسد.

ریشه پیوند بازاریان و موتلفه مرجعیت دینی بود
لطیفی پیوند بازاریان با موتلفه را ریشه در مرجعیت می‌داند و اضافه می‌کند: موفقیت این حزب عملی نبود مگر آنکه پیروان بازاری امام خمینی^_(ره) در موتلفه بازاری بودند و درگیری بازار در انقلاب اسلامی و نقش فعال آن غیر قابل انکار است، وقتی با فتواهای امام بازاریان با نقش محوری موتلفه بازار را تعطیل می کردند ضربات جبران ناپذیری بر پیکره پهلوی وارد می‌شد.

استاد تاریخ دانشگاه آزاد قائم‌شهر افزود: در مبارزات انقلابی قبل از پیروزی بر طاغوت بالغ بر 200 گروه سیاسی حضور داشتند که با سلطنت پهلوی مبارزه می‌کردند، اما حزب موتلفه به دلیل خواستگاه دینی در بالاترین جایگاه قرار می‌گیرد و به خاطر وجود اسلامی بودن انقلاب جایگاه خاص این مجموعه ماندگار شد.

 وی تصریح کرد: حتی در آن زمان نهضت آزادی و کمونیست‌ها هم حضور داشتند اما به دلیل آنکه از مرجعیت دینی استفاده نمی‌کردند و جایگاه اسلام در بین مردم را درک نکردند و فداییان اسلام رهبرشان روحانی به نام نواب صفوی و مکتب شان دین خالص اسلام بود توانست اثر بخشی مناسبی در بین مردم داشته باشد.
 
لطیفی گفت: روحانیت در بین بازاریان جایگاه دارد حتی در عزاداری‌های هنوز هم شاهدیم بازاریان همچنان در برنامه‌های اسلامی حضور موثر دارند و بازار در آن زمان بازار متعهد و مومنی بود و با پیوند خوردن حزب موتلفه اسلامی و فداییان اسلام در پای انقلاب ایستاد و همچنان در این مسیر حضور موثر دارد.

نقطه عطف فداییان اسلام انتخاب نواب صفوی به عنوان رهبر بود
یک کارشناس علوم سیاسی در گفت‌و گو با بلاغ، با اشاره به جريان تحصن مصدق و يارانش در اعتراض به شيوه برگزارى انتخابات مجلس شانزدهم و تشكيل جبهه ملى اظهار کرد: هژير از سوى شاه مامور مذاكره با تحصن كنندگان بود، دخالت دربار و نظاميان در اين انتخابات موجب شد تا مجلسى كاملا مطيع شاه تشكيل و هژير نيز به‌عنوان وزير دربار در فرآيند تقلب در انتخابات نقش مهمى ایفا کند.

مهدی باقری افزود: كانديداهاي "جبهه ملي" كه از صندوق‌ها  جزء 8 نفر اول بودند جاي خود را به "وكلاي دولتي" دادند، در این شرایط فداييان اسلام تنها راه چاره را در ترور هژير ديدند و اين وظيفه به عهده سيد حسين امامي واگذار شد.

وی ادامه داد: شهید سیدحسین امامی پس از نافرجام ماندن ترور کسروی به دست نواب به امامی پیشنهاد داد تا گروه فداییان اسلام تشکیل شود و مبارزه علیه کسروی به شکل سازماندهی شده سامان یابد، همه این پیشنهاد را پذیرفتند و نواب را به عنوان رهبر خود انتخاب کردندکه این انتخاب نقطه عطف این حزب به حساب می آید.

این کارشناس علوم سیاسی خاطرنشان کرد: با بیان اینکه اواخر سال ۱۳۲۶ اوج تجاوز صهیونیست‌ها در سرزمین فلسطین بود و دولت غاصب اسرائیل پس از چندی اعلام موجودیت کرد آیت‌الله کاشانی برای حمایت از مردم فلسطین تظاهراتی برپا کرد، نواب یکی از سخنرانان بود که با سخنان خود موجب شد تا پس از اندک زمانی پنج هزار نفر از جوانان برای اعزام به فلسطین ثبت نام کنند که البته با ممانعت دولت این کار عملی نشد.

باقری افزود: اواخر پاییز ۱۳۳۲ کنفرانسی در اردن برگزار شد که بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و مذهبی جهان اسلام به همراه نواب صفوی حضور داشتند که نواب در آن سخنرانی کرد "وی معتقد بود باید مسئله فلسطین را اسلامی کرد نه عربی" و این سرآغازی بر حضور او در عرصه تحولات منطقه بود.

وی با اشاره به اختلافات نواب و دولت مصدق در برخی موارد گفت: فداییان اسلام از دولت مصدق انتظار داشتند اجرای احکام اسلامی را در راس امور قرار دهد وقتی انتظاراتشان برآورده نشد ساز مخالفت کوک کردند و دولت مصدق که از جانب فداییان احساس خطر می‌کرد رهبران این گروه از جمله نواب را بازداشت و روانۀ زندان کرد، نواب به مدت ۲۰ ماه در حبس ماند و یک روز پس از کودتای ۲۸ مرداد علیه دولت مصدق از زندان آزاد شد.

باقری تصریح کرد: نواب صفوی در شیوه مبارزاتی خود به اقدام ترور مسلحانه دشمنان اسلام و در مبارزات سیاسی دینی خود نخست هشدار می‌داد و 27 دی ماه سال جاری شصت و یکمین سالگرد شهادت این شهید بزرگوار و همرزمانش خواهد بود.

نظرات بزرگان انقلاب اسلامی ایران در مورد فداییان اسلام و حزب موتلفه:
امام خمینی^_(ره): شما از انقلابيون اول نهضت اسلامي هستيد.

مقام معظم رهبري: مجموعه مؤتلفه اسلامي مي‌تواند ادعا كند كه ريشه در دوران‌هاي دشوار مبارزه داد و امتحان سختي را از سر گذرانده است. شما براي خدا كار كرديد و آزموده شديد.

حاج سيد احمد خميني^_(ره): شما برادران واقعاً از بهترين‌هاي انقلاب هستيد.
از دوستان امام و از با سابقه‌ها هستيد، "مصداق السابقون السابقون اولئك المقربون" مي‌باشيد، از ابتداي نهضت تا به حال با هم بوديد يك لحظه هم از خط امام و روش او جدا نشده‌ايد و ايشان هم به شما علاقه زيادي داشتند.

به گزارش بلاغ، فداییان اسلام اولین کسانی بودند که مفهوم حکومت اسلامی امام خمینی(ره) را به عنوان اندیشه اصلی خود بیان کردند و در ادامه امام خمینی^_(ره) این گروه را تحسین و ولایت فقیه را پایه آن حکومت قرار داد.