صنعت نساجی ایران در حالی که می تواند به اتکای قدمت چند هزار ساله خود راه صادرات را بپیماید، امسال در کنار معضلات پیشین، از مشکلات جدید ناشی از تغییر سیاست های ارزی در رنج است.

به گزارش بلاغ،  شواهد و قرائن از تاریخچه صنعت نساجی ایران نشان می دهد این صنعت در حدود سه هزار سال پیش از میلاد مسیح در کشورمان آغاز شده که نشانه های آن در کاوش های باستان شناسی در شوش به دست آمده است.
تا پیش از حمله مغول ها نساجی همیشه یکی از صنایع پر رونق ایران بوده و در همه ادوار گذشته رونق داشته است؛ براساس مستندات، ایران در زمینه تولید پارچه خودکفا بوده و افزون بر این، اسناد و مدارکی موجود است که ثابت می کند در مقطعی از تاریخ منسوجات ایرانی جنبه صادراتی قوی هم داشته است.
این صنعت اما این روزها حال و هوای خوشی را تجربه نمی کند و بروز مشکلات متعدد داخلی و خارجی سبب شده تا فعالان این صنعت از شرایط موجود گلایه مند باشند و افق روشنی را پیش روی خود تصویر نکنند؛ افزایش قیمت مواد اولیه، دشواری نقل و انتقال مالی بین المللی، صدور بخشنامه ها و دستور العمل های پیاپی و گاه متضاد و مشکلات ناشی از تغییر قیمت ارز از جمله این مشکلات است.
بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی صنعت نساجی ایران فرصتی بود تا پای درد و دل فعالان حوزه صنعت نساجی ایران و برخی شرکت کنندگان خارجی آن بنشینیم.

** افزایش چند برابری قیمت مواد اولیه
یک کارشناس ارشد بازاریابی الیاف شیشه و تیشو به ایرنا گفت: مشکلات ارزی امسال سبب شده تا تهیه مواد اولیه داخلی مورد نیاز که بطور عمده از محصولات پلیمری است، با افزایش سه برابری قیمت ها به سختی انجام شود.
«مازیار بهرامی» بیان داشت: مواد اولیه خارجی نیز که حدود 20 درصد نیاز شرکت را تشکیل می دهد، با قرار گرفتن در گروه دوم اولویت های تخصیص ارز، مشمول دریافت ارز نیمایی می شود که تهیه آن ماه ها به طول می انجامد.
وی افزود: در حالی که در ماه های گذشته موفق به گشایش اعتبار برای واردات مواد اولیه شده بودیم، اما این روزها بانک مرکزی مابه التفاوت نرخ ارز را از ما طلب می کند که به مشکلی جدید در حوزه صادرات محصولات نساجی تبدیل شده است.
بهرامی به برخی مشکلات سامانه نیما نیز اشاره کرد و گفت: کشورهای مقصد صادراتی برای واریز پول به سامانه نیما با مشکل مواجه اند و در عمل بازگشت ارز حاصل از صادرات به دلیل معضلات نقل و انتقال پولی با دشواری همراه است.
وی اظهار داشت: حدود 40 درصد مواد مورد نیاز تولید تیشو، الیاف شیشه و الیاف پلی استر از خارج تامین می شود و با توجه به تحریم های بانکی آمریکا، کار نقل و انتقال پول به سختی صورت می گیرد.
این فعال تولیدی که شرکت متبوعش در شهرستان دلیجان استان اصفهان واقع شده، از حمایت ها و تعامل گمرک شهرستان از تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان در این شرایط سخت قدردانی کرد اما در عین حال از صدور بخشنامه های پی در پی از سوی این سازمان و سایر سازمان ها که گاهی اوقات متضاد یکدیگرند گلایه داشت.
وی، مهمترین خواسته خود از دولت در شرایط کنونی را تعیین تکلیف نرخ ارز و تک نرخی کردن آن، تامین ارز مورد نیاز و مشخص کردن چشم انداز تولید و صنعت برشمرد.

** تخصیص ارز و مابه التفاوت ارزی
مدیر فروش یک شرکت تولیدکننده الیاف پلی استر حاضر در نمایشگاه به ایرنا گفت: چیپس پلی استر، ماده اولیه مورد نیاز تولید پلی استر است که 90 درصد آن را از داخل و 10 درصد آن را از خارج تامین می کنیم.
«محمد شاه نظری» افزود: در ماه های گذشته قیمت چیپس پلی استر حدود چهار برابر شده در حالی که قیمت محصولات نهایی این شرکت فقط 20 درصد رشد داشته است.
وی ادامه داد: افزایش قیمت ها منجر به کاهش تقاضا برای تولیدات شرکت شده، با این حال تاکنون تعدیل نیرو نداشته و به نوعی در مقابل فشارها مقاومت کرده ایم.
شاه نظری درباره واردات چیپس پلی استر از خارج نیز گفت: در برهه کوتاهی در ماه های گذشته ارز رسمی به این ماده اولیه تعلق گرفت و در حالی که محصول خریداری شده در حال حمل به سوی بنادر کشور بود، به یکباره اعلام شد که ارز آن در اولویت گروه 2 قرار گرفته و دولت مابه التفاوت نرخ ارز را از ما مطالبه کرد.
وی ادامه داد: هر چند پس از چند ماه چانه زنی، بالاخره پرداخت ما به التفاوت ارزی منتفی شد، اما بیش از سه ماه از رسیدن بار به بندر گذشته و هنوز موفق به ترخیص نشده ایم که بطور قطع هزینه های اضافی برایمان به دنبال خواهد داشت.
این مدیر فروش، همچنین به افزایش 2 برابری کرایه حمل، صدور 25 بخشنامه متعدد و گاه متضاد از سوی بانک مرکزی، سازمان توسعه تجارت، وزارت صنعت، معدن و تجارت و گمرک و زمانبر بودن دریافت ارز نیمایی به عنوان سایر مشکلات تولید اشاره کرد که سردرگمی تولیدکنندگان را به همراه داشته است.
وی بیان داشت: به دلیل مشخص نبودن اولویت تخصیص ارز برخی مواد اولیه تولید در یک بازه زمانی، مجبور به واردات روغن های «فینیش» (روغنی که در فرآیند تولید الیاف استفاده شده و مانع چسبندگی و پرز دادن می شود) با ارز آزاد شدیم تا تولید کارخانه با توقف رو به رو نشود؛ اما هزینه های زیادی به شرکت تحمیل کرد.
شاه نظری اظهار داشت: اولویت داشتن تخصیص ارز به مواد غذایی و دارو سبب شده تا ارز مورد نیاز تولیدکنندگان با تاخیر تامین شود به شکلی که مجبور به توقف یا کاهش ظرفیت برخی خصوص تولیدی شده است.

** محدودیت در نقل و انتقال بانکی
«بهنام لباف» دیگر شرکت کننده حاضر در این نمایشگاه به ایرنا گفت: چیپس پلی استر مورد نیاز شرکت را از بورس تهیه می کنیم، اما با توجه به رقابت شدید در بورس موفق به خرید به میزان دلخواه نمی شویم به همین دلیل بخشی از مواد مورد نیاز از خارج تامین می شود.
این تولیدکننده نخ پلی استر مورد استفاده در فرش ماشینی، پرده، رومبلی و موکت افزود: با مشکلات پیش آمده در نقل و انتقال پول واردات چیپس پلی استر، روغن فینیش و همچنین واردات قطعات و لوازم یدکی مورد نیاز خطوط تولید با دشواری همراه شده است.

** دشواری های حمل و نقل
لباف همچنین به قطع همکاری برخی شرکت های حمل و نقل بین المللی با ایران اشاره کرد و گفت: اکنون برای حمل مواد و قطعات مورد نیاز با شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران کار می کنیم و حتی بخشی از ارسال قطعات از طریق حمل و نقل هوایی انجام شو که نسبت به حمل با کشتی هزینه بیشتری دارد.
این فعال تولیدی یادآور شد: شرکت متبوعش با اجرایی شدن برجام به توسعه خطوط تولیدی جدید با همکاری شرکت های ژاپنی پرداخت، اما با لغو برجام ژاپنی ها ایران را ترک کردند؛ در حالی که راه اندازی خطوط جدید می توانست 400 نفر اشتغالزایی جدید به دنبال داشته باشد.
وی گفت: بروکراسی اداری در بحث تایید و تخصیص ارز در وزارت صنعت، دشواری دریافت ارز نیمایی، بی ثباتی نرخ ارز و صدور بخشنامه های پیاپی از سوی سازمان ها و دستگاه ها، سایر مشکلاتی بود که این شرکت در ماه های گذشته در راه تولید با آنها دست و پنجه نرم کرد.

** خارجی های حاضر در نمایشگاه چه گفتند؟
«میتش شاه» (Mitesh Shah) مدیر یک شرکت هندی حاضر در نمایشگاه، در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: اکنون نقل و انتقال پول بویژه دریافت پول از طرف های ایرانی، مهمترین مشکل پیش روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان هندی است و برخی بانک های هندی نیز در این زمینه همکاری نمی کنند.
«پورسوئر لی» (Pursuer Lee) مدیر بازاریابی یک شرکت چینی که نخستین بار در نمایشگاه صنعت نساجی کشورمان حضور یافته است، به ایرنا گفت: ایران از بازار بزرگ و فرصت های زیادی برخوردار بوده و برای شرکت های چینی بسیار جذاب است.
این بازاریاب چینی با اشاره به تحریم ها علیه ایران، تاکید کرد: چین نیز درگیر جنگ تجاری با آمریکاست، به همین دلیل در مقابل تهدیدات آمریکایی ها پا پس نمی کشیم و بازار ایران را به راحتی ترک نمی کنیم.
خانم «لی لی فو» (Lily Fu) مدیر تجارت خارجی یک شرکت چینی تولیدکننده انواع پلی استر نیز به ایرنا گفت: بیش از 10 سال است که با شرکت های ایرانی کار می کنیم و هرچند مشکلات متعددی بر سر راه فعالیت وجود دارد، اما بازار ایران را بزرگ می دانیم.
وی عمده مشکل شرکت متبوعش را حمل و نقل کالا به ایران متاثر از تحریم ها عنوان کرد، اما گفت: می توان با در پیش گرفتن شیوه هایی با صرف هزینه های بیشتر این مشکل را حل کرد.
پیش از این «افسانه محرابی» مدیرکل صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت عمده مشکلات اصلی و صنعتگران این حوزه را تامین سرمایه در گردش و مواد اولیه برشمرده و گفته است: هرچند گلایه هایی از سوی تولیدکنندگان در خصوص تامین مواد اولیه وجود دارد، اما همه تلاش و سعی وزارتخانه آن است تا مشکلی برای تامین پوشاک شب عید نداشته باشیم.
این مقام مسئول همچنین بخش دیگری از مشکلات را ترخیص منابع ارزی بیان کرد و گفت: هر چند وزارت صنعت، معدن و تجارت به تایید ثبت سفارش ها می‌پردازد، اما تولیدکنندگان در تامین منابع ارزی دچار مشکل می‌شوند و در این زمینه به دنبال اتخاذ راهکار ویژه ای هستیم.
به گفته وی، در هفت ماهه امسال صادرات پوشاک و صنایع نساجی 40 درصد از نظر وزنی رشد داشته که از آن جمله رشد 177 درصدی صادرات نخ و رشد 36درصدی صادرات پوشاک بوده است.
محرابی همچنین اظهار داشت: یکی از مشکلات کنونی تولیدکنندگان، نقدی شدن پرداخت ها برای تامین مواد اولیه است که در گذشته به صورت مدت دار بود؛ این موضوع هر چند در ابتدا سخت به نظر می رسد اما به نفع همه از جمله تولیدکنندگان و بازرگانان است زیرا تکلیف آنها را مشخص می کند.
به گزارش ایرنا، در بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی صنعت نساجی ایران که تا چهاردهم آذرماه برپا بود، 141 شرکت داخلی و 80 شرکت خارجی از 10 کشور ایتالیا، سوئیس، بلژیک، تایوان، فرانسه، ترکیه، آلمان، چین، هند و اتریش جدیدترین تولیدات و خدمات خود را ارائه کردند.
مجموع مصرف کالاهای نساجی و پوشاک کشور 510 هزار تن است که 350 هزار تن آن از تولیدات داخلی تامین می شود.