فواید چای
«چای خستگی را از تن به در می‌کند.» در طول روز این جمله را به کرات شنیده‌ایم و آن را باور داریم؛ در واقع کافئین موجود در چای، نوعی آرامبخش دستگاه عصبی است. البته سالهاست در فوائد یا مضرات چای بین صاحبنظران اختلاف نظر بوده است. به همین خاطر چه خوب که اگر می‌خواهیم چای بنوشیم، چای ایرانی مرغوب را انتخاب کنیم که حداقل فاقد افزودنی از نوع رنگ و طعم شیمیایی و مصنوعی است.
ویژگی چای ایرانی
رییس سازمان چای ایران و بسیاری از کارشناسان کشاورزی معتقدند به دلایل اقلیمی مناطق شمالی، چای ایرانی تنها چای جهان است که بدون هیچ‌گونه سمی تولید می‌شود. در واقع چای ایرانی سالم و ارگانیک است و مراحل فرآوری و خشک کردن برگ چای هم بدون افزودن رنگ و طعم و عطر شیمیایی و مصنوعی است. به همین دلیل چای ایرانی دیردم و کمرنگ است که با ذائقه ایرانیانِ عجین شده با چای خارجی همخوانی ندارد. برای یک لیوان چای باید یک قاشق چای ایرانی دم کرد و برای دم کشیدنش حداقل یک ربع صبر کرد. حال چای خارجی را تصور کنید. به محض برخورد با آب جوش رنگ می‌دهد و زمان دم کشیدنش کمتر از ۵ دقیقه است!
اکنون سوال این است: چه کنیم تا چای ایرانی به اندازه برنج و زعفران و پسته و انار و زرشک ایرانی در جهان پرآوازه شود؟
دلایل گرایش به چای خارجی
متاسفانه باید گفت حتی در ایران خودمان هنوز چای ایرانی آن ارج و قربی واقعی‌اش را ندارد و بسیاری با چای ایرانی آشنا نیستند. با گشتی در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌های پایتخت و کلانشهرها و دیدن انواع چای خارجی متوجه تمایل مشتری به انواع مارک‌های معروف چای خارجی اسانس‌دار می‌شویم. ناآشنایی مردم با چای ایرانی و غربت و غیبت این محصول مرغوب وطنی باعث شده سلیقه و ذائقه ایرانیان به سمت چای خارجی گرایش پیدا کند. وقتی محصول در بازار نباشد و درست معرفی نشود، خودبه خود مشتری به سمت آنچه در دسترس هست گرایش پیدا می‌کند.
از طرفی تصور غلط مصرف‌کننده نسبت به چای باعث عدم رغبتش به خرید چای ایرانی می‌شود. مصرف‌کننده آنقدر با چای خوشرنگ و معطر خارجی انس پیدا کرده که فکر می‌کند اصل چای همین طعم و مزه و عطر است. در صورتیکه چای خالص باید گس و به رنگ قهوه‌ای ملایم باشد و معطر نباشد. از دیگر عوامل گرایش به چای خارجی نوع بسته‌بندی و مراحل آماده‌سازی چای است. مصرف‌کننده، مخصوصا نسل تنوع‌طلب فعلی، با توجه به سرعتی شدن تکنولوژی و زرق و برق جامعه صنعتی مدرن، دیگر به روش‌های آماده‌سازی قدیم چای پایبند نیست و به دنبال تی‌بگ و چای کیسه‌ای است تا کمتر از چند دقیقه به یک فنجان چای برسد. یک دقیقه جوش آمدن آب در مایکروفر و یک دقیقه هم رنگ دادن تی‌بگ در فنجان!
راهکارهای آشنایی و آشتی با چای ایرانی
برای معرفی و آشناسازی مردم با چای ایرانی باید قدم‌هایی برداشت. مثلا:
- تبلیغ در برنامه‌های پرطرفدار مثل خندوانه و ایجاد کمپین چای ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مثل کمپین ایرانی! چای ایرانی بنوش!
- نشان دادن طریقه مصرف چای ایرانی در کلیپهای تصویری جذاب.
- ایجاد غرفه مجزا در سوپرمارکت‌ها و مراکز خرید در کلانشهرها. فروشگاه‌های زنجیره‌ای نظیر شهروند، رفاه، هایپرمارکت‌ها باید انواع چای ایرانی و مراحل آماده‌سازی و دم کردن چای ایرانی را در معرض مشتریان قرار دهند.
- بهبود صنعت بسته‌بندی چای ایرانی.
- استفاده از هنرهایی نظیر نقاشی، فیلم و سریال و مستند و کتاب و داستان برای معرفی چای ایرانی. مثلا نمایش سریالهایی مثل «گذر از رنجها» به کارگردانی فریدون حسن‌پور که صحنه‌هایی در مورد باغ چای و خانواده‌هایی که روزی‌شان با چای ایرانی مرتبط است. کتاب و داستان هم می‌تواند مردم را با چای ایرانی آشنا کند. مثلا کتاب «برگ‌های چای مرا نمی‌خرند» داستانی است درباره چایکاری و مشکلات چای ایرانی.
تجربه شخصی خانم گیلانی
چای ایرانی دیردم است و نیاز به صبر و حوصله دارد. بهتر است حداقل یک ربع در قوری چینی دم بکشد تا عطر ملایم و طبیعی چای در فضا بپیچد. برخی از کدبانوهای گیلانی چای خشک بهاره را به هنگام مصرف در همان قوری با آب سرد می‌شویند. معتقدند با این کار تیرگی و طعم خاک و خامی چای گرفته می‌شود. مسلما طعم و عطر چای که با چای‌ساز درست می‌شود با چای دم کشیده بر روی سماور نفتی و ذغالی و یا آتش بسیار متفاوت است.
برای تهیه چای ایرانی می‌توان مثل برنج که معمولا اکثر خانواده‌ها با توجه به مصرف سالانه تهیه می‌کنند، عمل کرد. البته این بار به جای چای خارجی سیلان و هندی و سریلانکا به سراغ چای ایرانی مرغوب بیایند. اواسط اردیبهشت چای خشک مصرف سالانه‌شان را از کارخانه‌های چای یا فروشگاه‌هایی که محل عرضه سوغاتی شهرستان‌های ایران هستند تهیه کنند و در ظروف شیشه‌ای یا چینی دور از رطوبت و گرما نگهداری کنند.
کدبانویی که چای ایرانی مصرف کند دیگر رغبتی به چای خارجی ندارد. چون علاوه بر طعم و عطر طبیعی چای، استکان و نعلبکی‌ها هم دیگر تیره و تار نمی‌شوند. ته‌مانده چای خارجی بعد از چند ساعت تیره شده و غلظت پیدا می‌کند، درصورتیکه ته‌مانده چای ایرانی تغییر رنگ و شکل نمی‌دهد و این نشانه‌ای است بر طبیعی بودن چای ایرانی.
معرفی چند برند چای ایرانی
از آنجا که اواسط اردیبهشت زمان برداشت چای است، نام چای بهاره برازنده چای ایرانی شده است. علاوه بر چای بهاره، برندهایی نظیر نورجعفری، لنگر، رفاه، نوبر و نمونه هم از برندهای چای ایرانی می‌باشند که در بسیاری از فروشگاه‌های عرضه سوغات شهرهای ایران موجودند. به امید روزی که برای سلامتی خودمان و کمک به چایکار و کارخانه‌دار ایرانی و کارگران شاغل در این حرفه، مصرف چای ایرانی را در اولویت قرار دهیم.
