همین حالا اگر جست‌وجویی در بازار کتاب داشته باشید می‌توانید صد‌ها کتاب درباره داستان‌های جنیان یا چگونگی ارتباط با آنها پیدا کنید. اما واقعا چنین موجوداتی در عالم هستی وجود دارند؟ نظر اسلام و دین ما درباره این موجودات چیست؟ اگر وجود دارند می‌توان با آنها ارتباط داشت و از نظر شرعی، ارتباط با آنها جایز است؟ در این صفحه به سؤالاتی از این دست پاسخ داده شده تا با این موجودات بیشتر آشنا شویم.
نظر اسلام درباره جن و جنیان چیست؟
برای اینکه بدانیم اساسا جن و جنیان موجودات واقعی هستند یا ساخته ذهن انسان‌ها، باید به آموزه‌های دین مان مراجعه کنیم. جنیان آنطور که در منابع دینی ما معرفی شده‌اند مانند انسان دارای شعور، اختیار و تکلیف هستند. بنابر برخی آیات و روایات، جن آفریده شده از آتش یا آمیخته‌ای از آتش است. قرآن‌کریم در ۲۲ آیه از جن یاد می‌کند و هفتادودومین سوره آن نیز جن نام دارد. همانطور که می‌دانید همه موجودات هستی برای هدفی آفریده شده‌اند؛ هدف از خلقت جن هم همانند انسان، عبادت و بندگی خداست. او در آخرت برانگیخته می‌شود و می‌تواند مؤمن یا مشرک و... باشد. به هر حال آنچه امروز در فرهنگ عامیانه مردم از جن یاد می‌شود زیاد به آنچه در دین ما تعریف شده نزدیک نیست.
آیا از جنیان در قیامت بازخواست خواهد شد؟
در سوره مبارکه جن به صراحت بیان شده که جنیان، صالح و غیرصالح دارند و از آیه ۱۳۰ سوره انعام فهمیده می‌شود که آنها هم مانند آدمیان در روز قیامت بازخواست خواهند شد و جزای اعمالشان را به‌طور کامل در آخرت دریافت می‌کنند. در آیه ۱۵ سوره جن گفته شده که جنیان گناهکار به دوزخ می‌روند. البته جنیان قبل از بعثت پیامبر اسلام (ص) دارای قدرت‌هایی بودند که برخی از این قدرت‌ها از آنها گرفته شد. مثلا علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و در تفسیر آیات هفتم و هشتم سوره جن می‌گوید که برخی از جنیان به خبرهای غیبی و سخنان ملائک گوش می‌دادند، اما پس از بعثت پیامبراکرم (ص) آنان از گرفتن اخبار غیبی و استراق سمع منع شدند. حتما شنیده‌اید جنیان در میان سپاه حضرت سلیمان حضور داشتند.
دین جن‌ها خاص است یا به دین انسان‌ها هستند؟
مسلما وقتی گفته شده که این موجودات دارای عقل و تکلیف هستند، پس باید دین هم داشته باشند. در تفسیر آیه ۱۳۰ سوره انعام گفته شده که جنیان قبل از حضرت آدم، پیامبرانی از جنس خود داشته‌اند و شاید پس از آن نیز داشته‌اند. البته از سوی دیگر در آیات ۳۰ - ۳۱ سوره احقاف، به موضوع ایمان ایشان به حضرت‌موسی (ع) و پیامبر اسلام (ص) بیان شده است که نشان می‌دهد جنیان وظیفه تبعیت از بعضی انسان‌ها را نیز دارند. در سوره احقاف اشاره شده که برخی از آنها، نبوت پیامبر اسلام را پذیرفتند و گروهی انکار کردند. حتی در احادیث شیعه گفته شده که اهل‌بیت (ع) در میان جنیان هم پیروانی دارند و دشمنانی. حتی گفته شده آنها با امامان ارتباط داشتند و از آنان پرسش‌های دینی می‌کردند.
باورهای عامیانه ما درباره جنیان درست است؟
در باورهای عامیانه ما حرف‌های زیادی درباره جنیان گفته می‌شود که به خیلی از آنها نمی‌توان اعتماد کرد. بسیاری از ویژگی‌ها و موضوعات مرتبط با جن ازجمله بختک و همزاد، ساخته باورهای عامیانه و بدون دلیل است. پری، آل، مردآزما، زار، غول، هوا، باد، هانتو، پِپو و دیگر نمونه‌ها از این موجودات وهمی در باورهای مردم کشورهای مختلف هستند. حتما تا به حال چیزهایی درباره اینکه جن‌ها تن‌ها در شب، تاریکی، تنهایی و در محل‌هایی مانند گرمابه، آب‌انبار، پستو و ویرانه و بیابان وجود دارند شنیده‌اید. حتی در باور عامه، جن به شکل انسان است با این تفاوت که پاهایش سم دارد. حتی بعضی می‌گویند باید پیش از ریختن آب جوش روی زمین «بسم‌الله» گفت. به هر حال همه این‌ها خرافات است و ریشه‌ای در دین ندارد.
آیا ارتباط انسان‌ها با جنیان امکان‌پذیر است؟
جن موجودی خیالی نیست و یک موجود واقعی مادی است که ارتباط با او امکان‌پذیر است و عده‌ای هم با او ارتباط برقرار کرده‌اند. اما در قرآن و روایات و سخنان علما، شیوه این ارتباط به ۲ نوع بیان شده: ۱ - پناه بردن به جن. رسم عرب بوده که هرگاه به بیابان هولناکی می‌رسیدند، به جن آن وادی پناه می‌بردند. اسلام این کار را نهی کرده و پناه بردن به خداوند را امر کرده است. ۲ - تسخیر جن. تسخیر جنیان و به خدمت گرفتن آنها، گرچه ممکن است، اما میان فق‌ها درباره اینکه آیا چنین کاری جایز است یا نه، بحث است. قدر مسلم آن است که این کار نباید از راهی که شرعا حرام است صورت گیرد یا باعث آزار و اذیت آنها شود، و نیز نباید به کارگرفتن آنها برای کارهای نامشروع و حرام باشد.
آیا انسان‌ها از نظر خلقت برتر هستند یا جنیان؟
براساس آیه ۲۷ سوره حجر، خلقت جنیان در روی زمین، قبل از خلقت انسان بوده است. اما مسلما براساس آیات و روایات اسلامی، اشرف مخلوقات انسان‌ها محسوب می‌شوند. از آیات قرآن به خوبی استفاده می‌شود که برخلاف آنچه در افکار مردم عوام مشهور است و آنها را «از ما بهتران» می‌دانند، انسان موجودی است برتر از آنها. خب دلایل این برتری چیست؟ به‌دلیل اینکه تمام پیامبران الهی از انسان‌ها برگزیده شدند و جنیان‌هم به پیامبر اسلام که از نوع بشر بود ایمان آوردند و از او تبعیت کردند. درضمن واجب شدن سجده در برابر آدم بر شیطان، خودش نشان‌دهنده این برتری است. شیطان بنا به تصریح قرآن، آن روز از بزرگان طایفه جن بود. تن‌ها ویژگی آنها، نامرئی بودن‌شان از چشم انسان‌هاست که شرافتی محسوب نمی‌شود.
جنیان می‌توانند برای انسان‌ها ظاهر شوند؟
اولین نکته درخصوص این سؤال این است که بدانید جن‌ها ابداً قدرت غیب شدن ندارند. بلکه برخی از آنها قدرت ظاهر شدن دارند. چون آنها ذاتاً نامرئی هستند. حتما شنیده‌اید که برخی انسان‌ها نیز این توانایی را دارند که از چشم جن‌ها غیب شوند یا جن‌ها را تسخیر کنند و یا جن‌ها را ببینند. مثلا روایاتی از ارتباط امام‌علی (ع)، امام‌باقر (ع) و امام‌صادق (ع) در ارتباط با جنیان موجود است که آنها سؤال‌هایشان را از این امامان معصوم می‌پرسیدند. به هر حال اگر نامرئی بودن و امکان آشکار شدن دلیل بر شرافت و برتری باشد، هوا از انسان برتر است. چون هوا هم مثل جن‌ها نامرئی است و می‌توان هوا را تحت فشار قرار داد تا به‌صورت مایع در‌آید و قابل دیدن شود.
آیا ازدواج انسان‌ها با جنیان امکان‌پذیر است؟
آنچه مسلما است اینکه انسان‌ها، توالد و تناسل دارند. در آیه ۵۶ سوره‌الرحمن در وصف حوریان بهشتی آمده است که؛ «لم یطمثهن انس قبلهم ولا جان؛ حوریان بهشتی را قبل از شوهرانشان، نه آدمی و نه جن دست زده است.» این آیه به وضوح دلالت دارد بر اینکه جن هم آمیزش دارد و تکثیر نوع آن به وسیله مقاربت نر و ماده صورت می‌گیرد، اما اینکه بین آنها و انسان‌ها ازدواجی صورت می‌گیرد یا خیر، پاسخی قطعی نمی‌توان به آن داد ولی برخی از مفسران براساس آیه ۲۶ سوره الرحمن، ازدواج جن با انسان را ممکن دانسته‌اند. به هر حال براساس آنچه گفته شده، ظاهرا در موارد معدودی ازدواج انسان با جن اتفاق افتاده که غالبا به خاطر مشکلاتی که دارد زندگی مشترک این دو مدت کوتاهی ادامه یافته است.
استفتا
سؤال:آیا ممکن است انسان با جن ارتباط برقرار کند؟ آیا رجوع به افرادی که ادعای ارتباط با جن را دارند به هر نیت و غرض، مثلا برای مداوا از لحاظ شرعی اشکالی ندارد؟
نظر اسلام درباره جن و جنیان چیست؟
برای اینکه بدانیم اساسا جن و جنیان موجودات واقعی هستند یا ساخته ذهن انسان‌ها، باید به آموزه‌های دین مان مراجعه کنیم. جنیان آنطور که در منابع دینی ما معرفی شده‌اند مانند انسان دارای شعور، اختیار و تکلیف هستند. بنابر برخی آیات و روایات، جن آفریده شده از آتش یا آمیخته‌ای از آتش است. قرآن‌کریم در ۲۲ آیه از جن یاد می‌کند و هفتادودومین سوره آن نیز جن نام دارد. همانطور که می‌دانید همه موجودات هستی برای هدفی آفریده شده‌اند؛ هدف از خلقت جن هم همانند انسان، عبادت و بندگی خداست. او در آخرت برانگیخته می‌شود و می‌تواند مؤمن یا مشرک و... باشد. به هر حال آنچه امروز در فرهنگ عامیانه مردم از جن یاد می‌شود زیاد به آنچه در دین ما تعریف شده نزدیک نیست.
آیا از جنیان در قیامت بازخواست خواهد شد؟
در سوره مبارکه جن به صراحت بیان شده که جنیان، صالح و غیرصالح دارند و از آیه ۱۳۰ سوره انعام فهمیده می‌شود که آنها هم مانند آدمیان در روز قیامت بازخواست خواهند شد و جزای اعمالشان را به‌طور کامل در آخرت دریافت می‌کنند. در آیه ۱۵ سوره جن گفته شده که جنیان گناهکار به دوزخ می‌روند. البته جنیان قبل از بعثت پیامبر اسلام (ص) دارای قدرت‌هایی بودند که برخی از این قدرت‌ها از آنها گرفته شد. مثلا علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و در تفسیر آیات هفتم و هشتم سوره جن می‌گوید که برخی از جنیان به خبرهای غیبی و سخنان ملائک گوش می‌دادند، اما پس از بعثت پیامبراکرم (ص) آنان از گرفتن اخبار غیبی و استراق سمع منع شدند. حتما شنیده‌اید جنیان در میان سپاه حضرت سلیمان حضور داشتند.
دین جن‌ها خاص است یا به دین انسان‌ها هستند؟
مسلما وقتی گفته شده که این موجودات دارای عقل و تکلیف هستند، پس باید دین هم داشته باشند. در تفسیر آیه ۱۳۰ سوره انعام گفته شده که جنیان قبل از حضرت آدم، پیامبرانی از جنس خود داشته‌اند و شاید پس از آن نیز داشته‌اند. البته از سوی دیگر در آیات ۳۰ - ۳۱ سوره احقاف، به موضوع ایمان ایشان به حضرت‌موسی (ع) و پیامبر اسلام (ص) بیان شده است که نشان می‌دهد جنیان وظیفه تبعیت از بعضی انسان‌ها را نیز دارند. در سوره احقاف اشاره شده که برخی از آنها، نبوت پیامبر اسلام را پذیرفتند و گروهی انکار کردند. حتی در احادیث شیعه گفته شده که اهل‌بیت (ع) در میان جنیان هم پیروانی دارند و دشمنانی. حتی گفته شده آنها با امامان ارتباط داشتند و از آنان پرسش‌های دینی می‌کردند.
باورهای عامیانه ما درباره جنیان درست است؟
در باورهای عامیانه ما حرف‌های زیادی درباره جنیان گفته می‌شود که به خیلی از آنها نمی‌توان اعتماد کرد. بسیاری از ویژگی‌ها و موضوعات مرتبط با جن ازجمله بختک و همزاد، ساخته باورهای عامیانه و بدون دلیل است. پری، آل، مردآزما، زار، غول، هوا، باد، هانتو، پِپو و دیگر نمونه‌ها از این موجودات وهمی در باورهای مردم کشورهای مختلف هستند. حتما تا به حال چیزهایی درباره اینکه جن‌ها تن‌ها در شب، تاریکی، تنهایی و در محل‌هایی مانند گرمابه، آب‌انبار، پستو و ویرانه و بیابان وجود دارند شنیده‌اید. حتی در باور عامه، جن به شکل انسان است با این تفاوت که پاهایش سم دارد. حتی بعضی می‌گویند باید پیش از ریختن آب جوش روی زمین «بسم‌الله» گفت. به هر حال همه این‌ها خرافات است و ریشه‌ای در دین ندارد.
آیا ارتباط انسان‌ها با جنیان امکان‌پذیر است؟
جن موجودی خیالی نیست و یک موجود واقعی مادی است که ارتباط با او امکان‌پذیر است و عده‌ای هم با او ارتباط برقرار کرده‌اند. اما در قرآن و روایات و سخنان علما، شیوه این ارتباط به ۲ نوع بیان شده: ۱ - پناه بردن به جن. رسم عرب بوده که هرگاه به بیابان هولناکی می‌رسیدند، به جن آن وادی پناه می‌بردند. اسلام این کار را نهی کرده و پناه بردن به خداوند را امر کرده است. ۲ - تسخیر جن. تسخیر جنیان و به خدمت گرفتن آنها، گرچه ممکن است، اما میان فق‌ها درباره اینکه آیا چنین کاری جایز است یا نه، بحث است. قدر مسلم آن است که این کار نباید از راهی که شرعا حرام است صورت گیرد یا باعث آزار و اذیت آنها شود، و نیز نباید به کارگرفتن آنها برای کارهای نامشروع و حرام باشد.
آیا انسان‌ها از نظر خلقت برتر هستند یا جنیان؟
براساس آیه ۲۷ سوره حجر، خلقت جنیان در روی زمین، قبل از خلقت انسان بوده است. اما مسلما براساس آیات و روایات اسلامی، اشرف مخلوقات انسان‌ها محسوب می‌شوند. از آیات قرآن به خوبی استفاده می‌شود که برخلاف آنچه در افکار مردم عوام مشهور است و آنها را «از ما بهتران» می‌دانند، انسان موجودی است برتر از آنها. خب دلایل این برتری چیست؟ به‌دلیل اینکه تمام پیامبران الهی از انسان‌ها برگزیده شدند و جنیان‌هم به پیامبر اسلام که از نوع بشر بود ایمان آوردند و از او تبعیت کردند. درضمن واجب شدن سجده در برابر آدم بر شیطان، خودش نشان‌دهنده این برتری است. شیطان بنا به تصریح قرآن، آن روز از بزرگان طایفه جن بود. تن‌ها ویژگی آنها، نامرئی بودن‌شان از چشم انسان‌هاست که شرافتی محسوب نمی‌شود.
جنیان می‌توانند برای انسان‌ها ظاهر شوند؟
اولین نکته درخصوص این سؤال این است که بدانید جن‌ها ابداً قدرت غیب شدن ندارند. بلکه برخی از آنها قدرت ظاهر شدن دارند. چون آنها ذاتاً نامرئی هستند. حتما شنیده‌اید که برخی انسان‌ها نیز این توانایی را دارند که از چشم جن‌ها غیب شوند یا جن‌ها را تسخیر کنند و یا جن‌ها را ببینند. مثلا روایاتی از ارتباط امام‌علی (ع)، امام‌باقر (ع) و امام‌صادق (ع) در ارتباط با جنیان موجود است که آنها سؤال‌هایشان را از این امامان معصوم می‌پرسیدند. به هر حال اگر نامرئی بودن و امکان آشکار شدن دلیل بر شرافت و برتری باشد، هوا از انسان برتر است. چون هوا هم مثل جن‌ها نامرئی است و می‌توان هوا را تحت فشار قرار داد تا به‌صورت مایع در‌آید و قابل دیدن شود.
آیا ازدواج انسان‌ها با جنیان امکان‌پذیر است؟
آنچه مسلما است اینکه انسان‌ها، توالد و تناسل دارند. در آیه ۵۶ سوره‌الرحمن در وصف حوریان بهشتی آمده است که؛ «لم یطمثهن انس قبلهم ولا جان؛ حوریان بهشتی را قبل از شوهرانشان، نه آدمی و نه جن دست زده است.» این آیه به وضوح دلالت دارد بر اینکه جن هم آمیزش دارد و تکثیر نوع آن به وسیله مقاربت نر و ماده صورت می‌گیرد، اما اینکه بین آنها و انسان‌ها ازدواجی صورت می‌گیرد یا خیر، پاسخی قطعی نمی‌توان به آن داد ولی برخی از مفسران براساس آیه ۲۶ سوره الرحمن، ازدواج جن با انسان را ممکن دانسته‌اند. به هر حال براساس آنچه گفته شده، ظاهرا در موارد معدودی ازدواج انسان با جن اتفاق افتاده که غالبا به خاطر مشکلاتی که دارد زندگی مشترک این دو مدت کوتاهی ادامه یافته است.
استفتا
سؤال:آیا ممکن است انسان با جن ارتباط برقرار کند؟ آیا رجوع به افرادی که ادعای ارتباط با جن را دارند به هر نیت و غرض، مثلا برای مداوا از لحاظ شرعی اشکالی ندارد؟
جواب: این ارتباط امکان دارد، ولی رفتن دنبال این کار‌ها جایز نیست.
