استراتژی شیطان در گمراه کردن انسان
با کمی دقت و تأمل در شیوه و استراتژی شیطان در نحوه اغواء و گمراه کردن انسانها، به این مطلب دست مییابیم که شیطان با روشهای مختلفی، همچون دادن وعدههای سست و بیاساس و گام به گام، به نوعی مرموز و حساب شده به دنبال گمراه کردن انسانها از مسیر هدایت و سعادت است.
دشمنی آشکار و پنهان
با وجود آیات روشنگرانه فراوانی که خدای متعال در ماهیت و حربههای شیطان علیه انسان بیان کرده، با این حال بعضی افراد اصرار زیادی در تبعیت و پیروی از شیطان دارند، نتیجه این دوستی، تبعیت و اطاعتپذیری از شیطان چیزی جز عذاب شدید باری تعالی نیست: «وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ الشَّیْطانُ یَدْعُوهُمْ إِلى عَذابِ السَّعیرِ؛ و هنگامى که به آنان گفته شود: از آنچه خدا نازل کرده پیروى کنید، مىگویند: نه، بلکه ما از چیزى پیروى مىکنیم که پدران خود را بر آن یافتیم! آیا حتّى اگر شیطان آنان را دعوت به عذاب آتش فروزان کند(باز هم تبعیّت مىکنند)؟!
در آیه دیگر خدای متعال میفرماید: «قالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزاؤُکُمْ جَزاءً مَوْفُوراً؛ برو! هر کس از آنان از تو تبعیت کند، جهنم کیفر شماست، کیفرى است فراوان!»
رخنه شیطان با وسوسههای زشت
خدای متعال در قرآن کریم در آیات متعددی، پرده از شیوه و روشهای مختلف گمراه کننده شیطان برداشته است. در ادامه به یکی از این موارد اشاره میکنیم:
وعدههای سرخرمن شیطان
یکی از روشهایی که شیطان به وسیله آن انسان را به گناه و آلودگی دعوت میکند دادن وعده توبه و بازگشت است، به این معنا با دادن وعده توبه به افراد آنها را به گناه و آلودگی تشویق و ترغیب میکند، البته این استراتژی را بعضی انسانهای شیطان صفت نیز در ارتباط و گمراه کردن دیگران مورد استفاده قرار میدهند، ولی بعد از آلوده شدن به گناه، شیطان آن قدر توبه انسان را به تأخیر میاندازد که توفیق بازگشت از گناه را از دست میدهد: «وَ یُمَنِّیهِ التَّوْبَةَ لِیُسَوِّفَهَا إِذَا هَجَمَتْ مَنِیَّتُهُ عَلَیْهِ أَغْفَلَ مَا یَکُونُ عَنْهَا؛ (شیطان) توبه را به صورت آرزویی در میآورد تا انسان برای انجام آن امروز و فردا کند تا آن گاه که مرگش فرا رسد و به طور کامل از آن غافل شود.»
نکته قابل تأمل و مرتبط با سؤال
انسان هیچگاه نباید با وعدههای سرخرمن شیطان و با امید به اینکه روزی توبه خواهد کرد، تن به گناه دهد و خود را آلوده رذایل اخلاقی کند. چه بسیار افرادی که قبل از توفیق توبه، حتی قبل از فرا رسیدن شبهای قدر، نعمت زندگی از آنها گرفته شد و نتوانستند با روحی پاک و توبه از کارهای زشت خود به جهان ابدی سفر کنند.
گناهی که خدا هم از آن نمیگذرد
در روایتی نقل شده است: «أَوَّلُ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الشَّهِیدِ کَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ إِلَّا الدَّیْنَ فَإِنَّ کَفَّارَتَهُ قَضَاؤُهُ؛ اوّلین قطرة خون شهید کفارة گناهان او است مگر قرض و بدهکاری او که کفارهاش ادا کردن آن است (بدهی و حقالناس شهید را وارثان باید ادا کنند.)»
گناه تا دقیقه 90
علامه طباطبایی در ذیل این آیه شریف میفرماید: «و اینکه فرمود: حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ ...» و نفرمود: «حَتَّى إِذا جَاءهم الْمَوْتُ»، یعنى فرمود: «وقتى مرگ یکى از شما برسد» و نفرمود: «وقتى مرگ شما برسد»، براى این بود که دلالت کند بر اینکه افراد مورد نظر توبه را امرى حقیر و بىاهمیت نشمارند.
با اینکه مسأله توبه این قدر بىاهمیت نیست که مردم در طول زندگى خود هر کارى خواستند بکنند، و هیچ باکى نداشته باشند همین که مرگ یکى از آنان رسید تنها خود او براى اینکه از خطرها و مهلکههایى که با مخالفت امر الهى براى خود آماده کرده نجات یابد بگوید: حالا دیگر توبه کردم. پس امر توبه به این آسانى نیست، که گنهکار با صرف گفتن چند لفظ و یا صرف نیت توبه از همه مخاطر رهایى یابد.»
لذا برخی افراد میپندارند که میتوانند یک عمر گناه کرده و در آخر به امید توبه و بازگشت به سوی خدا از عذاب الهی نجات پیدا کنند، این در حالی است که این چنین نیست که همیشه انسان گنهکار بتواند پیش از مرگ توبه کند، از طرفی باید بین گناه و توبه نیز سنخیت وجود داشته باشد، تا اینکه انسان را از برکات توبه بهرهمند سازد.